Prograafje 45

De Sankt Peter basiliek in Keulen is imposant. De verstilde sfeer raakt elke bezoeker. In deze basiliek is de kunstschilder Rubens ooit gedoopt. Zijn schilderij ‘de kruisiging van Petrus’ uit 1639 verrijkt de kerk. De kerk oogt sober en leeg.
In deze ruimte heeft kunstenaar Berndnaut Smilde zijn beroemde ‘wolk’ in maart 2014 gestalte gegeven. Rook, water, lucht en licht waren nodig om zijn bijzondere werk tot stand te brengen: een ‘echte’ wolk binnen in een gebouw. Een ‘indoorwolk’ kan natuurlijk niet, maar Smilde maakte het mogelijk. Nee, het is geen gezichtsbedrog.
Daags voor het experiment liet Smilde de ruimte acclimatiseren; hoe dampiger de ruimte hoe langer de wolk blijft hangen. Dan gebeurde het: lichten gingen aan, de rookmachine opgewarmd, de camera’s ratelden, vloer en lucht werden natgespoten, de vochtige lucht vermengde zich met de rook. De ventilatoren gingen uit en de rooktoevoer stopgezet. Camera’s legden het moment vast waarop de indoorwolk visueel werd.
Smilde heeft zijn experiment diverse keren in diverse ruimtes herhaald en heeft veel belangstelling gekregen vanuit wetenschappelijke- en kunstkringen.
Zijn eerste experiment deed Smilde in een kapel in Hoorn. Nimbus II uit 2012. De wolk visualiseren in een kerkruimte heeft iets bijzonders. Het roept religieuze gedachten op.
Bij het zien van de ‘wolk’ moest ik gelijk denken aan de shechinah. Op reis naar het beloofde land onder leiding van Mozes centreerde in de woestijn het religieuze leven van de Joden zich rondom de Tabernakel. De aanwezigheid van God werd duidelijk door de wolk die boven het Heilige der Heilige zichtbaar werd. Van ver zagen de Joden de wolk en vonden troost en bemoediging bij de gedachte dat God in hun midden was. In meerdere Bijbelverhalen speelt een wolk een rol van betekenis.
De foto van de ‘indoorwolk’ zette mijn gedachten in beweging. De wolk is een ‘kleed om God’. Door de wolk weet je dat Hij aanwezig is. In preken en artikelen ben ik er meerdere keren op gewezen dat we wel kerken hebben waar (soms nog) mensen bijeenkomen, maar de vraag is of God er nog wel aanwezig is; kille rationele dogma’s en doodse, nietszeggende rituelen zouden de boosdoeners zijn.
De foto van het experiment van Smilde in de basiliek te Keulen roept bij mij iets anders op. Hier verschijnt de wolk in een geseculariseerde maatschappij. God is uit het publiek domein weggerationaliseerd, de individualistische mens heeft geen behoefte aan de kerk als godsdienstig opvoedcentrum of sociaal vangnet. De westerse wereld heeft de kerk de rug toegekeerd. Maar God heeft ons niet afgeschreven. Hij is in de wolk uitnodigend aanwezig. De wereld staat in brand maar Hij blijft de stabiele factor waar de moderne mens een vluchtheuvel mag vinden. Door Christus hebben wij toegang tot het vaderhart van God.

© 2014 BenjaminLouwerse.com